euskalkultura.eus

16 urte dauzka eta argentinar eta euskalduntzat dauka bere burua. Manuela itzuli berria da Pampara, sorterri duen Macachinera, bi aste eman ondoren Salt Lake Cityn, NABO Ipar Ameriketako euskal federazioaren Udalekun begirale laguntzaile ibili ondoren. Diasporaren balioa eta munduko euskaldunen arteko elkartasuna bizi eta dastatu duela dio, Estatu Batuetako euskaldunek besoak zabalik hartu baitute. "Sinestezina izan da", dio.

Joseba Etxarri. Macachinen jaioa, bertan seguruenik hedatuenetarik den Mujica jatorri bergararreko familiaren baitan, zalantza gutxi da 19. mende hondarrean Usasti baserritik Argentinara emigratu zuten bere birraitona-amona Jabier Mujica eta Frantziska Garitano pozik leudekeela Manuelaren --lagunek Manu esaten diote-- eta bere ahaideen nondik-norakoen berri izanda, belaunaldiek aurrera eginda ere finko segitzen baitute Pamparen erdian euskaltasunari eusten eta euskal gogo eta sentimentu sakona transmititzen Macachingo herriko zein euskal komunitateko euskarri eta zutabe sendo izanik. Manu itzuli berria da Estatu Batuetatik bi aste eman ondoren Salt Lake Cityn, bertako euskaldunen artean, aurten Utah-ko Euskal Etxekoek mormoien hiriburuan antolatu duten NABO Udalekuan begirale-laguntzaile gisa, larogeitik gora gaztetxo iparramerikar partaide, horiek gobernatzen aritu den irakasle, hezitzaile eta jagole talde bolondresera bildua. Eskarmentu hori eta jet-laga ere soinean --hiru orduko aldea dago, gehi Estatu Batuetako uda sasoitik Argentinako negu gordinera pasatzea-- bidaiatik ia zuzenean eskolara sartu behar izan du gazte pampatarrak, Bigarren Hezkuntzako bostgarren mailako klaseetara, Eskolari gutxi axola baitio Argentinako neguko atsedenaldiko --receso de invierno deitzen diote bertan-- egunak Estatu Batuetako haur euskaldunekin lanean pasatu izana.

Lehenengo aldia Argentinatik kanpo edo Estatu Batuetan?

-Europara bidaiatu eta Euskal Herria zertxobait ibili dut, baina sekula ez nintzen atera Argentinatik honelako ezer egitera. Nire amak bazuen Salt Lake Cityko Udalekuaren berri eta berau ezagutzen duten lagun batzuen bidez nire izena eman zuen laguntzaile gisa, berez ekimen hau 10-15 urte arteko gaztetxoentzat baita eta ni ez bainau partaide gisa harrapatzen. Sekulako zorte izan nuen eta hartu ninduten. Hasieran ezin nuen sinetsi ere egin  eta bildurren bat ere sortu zitzaidan nire ingelesa ez baita batere perkectoa baina behar izan nuenean gaztelaniaren eta euskararen laguntzarekin arazorik gabe moldatu nintzen. Egin dudan lana partaide txikienei laguntzea izan da. Eta, egiari zor, bertan aritzeak Udaleku barrutik ezagutzeko balio izan dit, bere antolaketa eta didaktika, eta interesgarria iruditu zait oso. Ez nuen sekula irudikatuko halako antolamendua, berrogeitik gora gazte honela gobernatzea, begirale eta bolondresen dedikazioa, bertako euskal familien atxikimendu gotorra... Oso ahalegin handia da, baina emaitzak ere parekoak dira.

Nola aurkeztuko zenioke Udaleku ezagutzen ez duen bati?

-NABOren udalekua da, beraz udaro antolatzen den ekimen bat da eta urtero NABOko kide den euskal etxe diferente batek antolatzen du. Euskal kultura erakutsi, irakatsi eta egun batzuetan biziarazteko helburua da. Aukera bat eskaintzen du ongi pasatzeko eta aldi berean ikasteko. Partaideak zazpi euskal probintzien izenak daramatzaten taldetan antolatzen dira. Urtero probintzietako bat nabarmentzen da eta aurten Gipuzkoaren txanda izan da, beraz bereziki azaldu dira Gipuzkoako gauzak, dantzak, geografia, ohiturak... Egunero klaseak daude, bost gai dira nagusiak: euskara, kultura, dantzak, txistu eta musa; eta beste batzuk hautazkoak, sukaldaritza, kirolak, dantza II, txistu II, argazkilaritza, murala... beti euskal gaien inguruan. Alderdi jolaskor eta artistikoa lantzen da, gauza asko ikasten dira eta bizipoza eta euskal kulturarekiko atxekimendua eta maitasuna... eta ezagutza nabarmenak dira. Aurten, neu kenduta eta Euskal Herriko bi begirale/irakasle kenduta, guztiak izan dira Estatu Batuetan jaiotakoak, euskal kulturarekiko tinko engaiatutako jendea. Detaile bat, ez da kanpamentuan lo egiten, bertako euskal familien etxeetan baizik: Udalekuk irauten duen bitartean, "adoptatu" egiten zaituzte eta egunero saioak egiten diren lekura eraman eta ekartzen zaituzte. Euren seme edo alaba zara eta zeu ondo egoteaz okupatzen dira. Neure kasuan, Pilarren etxean tokatu zitzaidan, Salt Laken jaiotakoa bera, gurasoak gernikarrak, kriminalista lanbidez eta Salt Lake-ko "Utah-ko Triskalariak" dantza taldeko txistularia. Udalekun txistu klaseak eman ditu. Esker oneko hitzak baizik ez ditut berarekiko. Bere etxean sentitu eta bizi ahal izan nuen euskal lokarriaren indarra eta esangura. Bera AEBetan jaioa, neu Argentinan, han euskaldunak ginen biak. Etxean bezala sentiarazi ninduten.

Zein zen, esaterako, egun arrunt batetako plana?

-Sei t'erdiak edo zazpietan jaikitzea, gosaria eta goizero bazkaldu aurretik hiru klase, gai nagusietakoak, lehenengo multzokoak, aldatzen; bazkalostean bete klase gehiago, nagusietakoak eta hautazkoak, Klase bakoitzak bere irakaslea dauka, txistukoak salbu honek hiru baitzeuzkan, mailaren arabera. Asteburuetan eta egun berezietan irteerak eta bisitak euden, ur-parkeetara, txangoak naturara... Beti bolondres asko zebiltzaten laguntzen; eta otorduak Euskal Etxeko sukaldari taldek prestatzen zituen egunero, euskal estiloko janaria gauza yanki errazagoekin tartekatuta... Antolamendu onaz gain, jendearen kalitatearekin geratzen naiz, atseginak ziren, denbora guztian laguntzeko prest.

Inoiz parte izan duzu Chascomuseko Euskal Etxeak antolatzen duen Argentinako Udalekun. Antzeko eta desberdin diren gauzak?

-Antzekoak, helburuak beretsuak direla baina, Chascomusen parte hartu nuen aldian bederen, partaideak askoz gutxiago ziren eta ezin dira beraz gauza berak egin. Argentinako ereduan ez dago klaserik, ikasteko modu desberina da.

Ideiarik ekarri duzu?

-Ikusitako gauza batzuk hemen erabil daitezkeela uste dut. Nire ustez Argentinako neska-mutiko askok eskertuko lukete honelako zerbait. Ni prest nago kontatzeko entzun nahi didanari. Gauza asko daude. esaterako, beste detaile bat, interesgarria uste dut: Udaleku azken antzezpen batekin bukatzen da, partaideek taldeka Udaleku osoan zehar prestatzen duten antzezpen batekin. Izan daitezke dantzak, kantua, musika txistuz, esketxak... Guztienak bildu eta azken egunean, gurasoak eta familiakoak han direla antzezten edo eskaintzen da. Gaztetxoak ahalegin du egiten dira Udalekun zehar ikasi dutena erakusten eta euren guraso, ahaide eta lagunek harro ikusten dute hain egun gutxitan egin duten aurrerapen itzela. Udalekuk ongi betetzen du NABOren harrobi izate funtzioa. Gaur egun NABOko parte diren euskal etxeetan, adin ertaineko buruzagietako asko, haurrak zirela Udalekutik pasatutako jendea dira, eta hala aitortzen dute harro.