euskalkultura.eus

Donostia-San Sebastián. Rosa Mari San Mames eta bere senarra, Juanjo, San Frantziskon, Kalifornian, bizi dira duela hamarkada batzuk, eta bertako euskal komunitateko kideak dira. Juanjo Portugaleten jaio zen eta bertatik emigratu zuen AEBetara, baina Rosa Mari Mexikon sortua da, Euskal Herritik hara emigratu zuten euskaldunen alaba. Bere kasuan, aita Félix era oso bitxian heldu zen Mexikora, izan ere 1950. urtean egunkarien lehen orriak bete zituen istorioko protagonista: Félix San Mamesek eta beste zortzi euskaldunek belaontzi batean zeharkatu zuten Atlantikoa, Francoren diktaduratik ihesi. 

Urte batzuk dira Felix zendu zela eta orain, bere ondorengoek, euren aita zenak bidaian idatzi zuen egunkaria argitaratu dute, 'La travesía del Montserrat' izena duen liburuan. Bere horretan gorde dute egunkaria, kasik ezer aldatu gabe; izan ere, San Mamesen estilo sotil baina sakonak ondo islatzen baitu gizon haiek bizi behar izan zuten abentura, itsasoan eman zituzten gau eta egunen bakardakea eta beldurra eta baita ere euren arteko adiskidetasuna. Liburua 1950ean Santurtziko Alza untziolan belaontzia prestatzen hasi zirenean hasten da eta 91 egun ondoren, Veracruzeko portura heldu zirenean bukatzen. Bidean zazpi hurakan, Francoren untziak eta zenbaitetan itsasoa bera izan zituzten aurkari.

[Montserrat ontziaren tripulazioa, San Mames familiak egunotan Santurtzin erakutsi duen aurkezpenaren paneleko irudi batean (argazkia Euskalkultura.com)]

Ontziaren eskifaia honakoak ziren: Felix San Mames Loizaga, Agustin Palacios Lopategi, Jose Martin Barinagarrementeria Eguskiagirre, Luis eta Manolo Algorri Villanueva, Gregorio Solano Ahedo, Ismael Martin del Río eta Ramon eta Jose Luis Bilbatua Madariaga. Iheslariek Karmengo Eguneko itsas-prozesioa probestu zuten ihes egiteko, baina Hegoameriketarako bidean, Kanariar irletan, motorea hondatu egin zitzaien. Ondo prestatutako itsas-bidaia, belarekin soilik egin beharreko odisea bihurtu zen, eta askoz egun gutxitarako prestatua zuten janari kopurua 'estiratu' behar izan zuten, doi doi lortuz Mexikora bizirik heltzea. San Mamesen egunkariak bizitasun handiz islatzen du egun horietan bizitako esperientzia eta bederatzi euskaldunen arteko elkartasuna eta adiskidantzak bidaiaren arrakastan izan zuen eragina. 

[Montserratek Santurtzitik Veracruzera egin zuen bidaia; eta bidean aurkitu zituzten zazpi hurakanen arrastoa (argazkia EuskalKultura.com)]

Liburuari buruzko informazio gehiago eskuratzeko, edo ale bat erosteko, jarri harremanetan Rosa Marirekin edo Mari Carmenekin, Félix San Mamésen alabekin, blog honen bidez: http://latravesiadelmontserrat.blogspot.com