euskalkultura.eus

Etorri berria da Kuba, Mexiko eta Estatu Batuetatik eta, Madril eta Bartzelonatik pasatu ostean, aste gutxi barru abiatuko da berriz ere euskara eskolak koordinatzera Argentinara. Jose Francisco Zinkunegi --Kinku gehienek ezagutzen duten bezala-- HABEren Euskara Munduan programako koordinatzailea da eta, beraz, bere ardura dira munduko euskal etxeetan ematen diren euskara eskolak.

Joseba Etxarri. Euskal administrazioak ahalegin handia egin du azkeneko hogeitik gora urteetan mundu osoko euskal etxeetatik euskara eskola eske etorri zaizkion eskabideei erantzun egokia ematen. Aurten 25 urte bete dira Argentinako irakasle talde aitzindari bat abian jarri zela Pampa erdian, Macachinen, geroago Argentinan Euskaraz programa izango zenari hasiera emanez eta ondoren gaur egun, herrialde gehiagotara zabaldurik, Euskara Munduan egitasmoa bezala ezagutzen duguna abiatuz. Kinku Zinkunegik koordinatzen du duela ia bi hamarkada munduan euskara eskolak eman eta besteak beste eskola horiek emango dituzten tokiko irakasleak trebatzeko bidea eskaintzen duen programa hau. Euskal Etxeek ipintzen dute garrantzitsuena: ikaslegoa eta baita ere prozesu baten ondoren euskara irakasle bilakatu diren tokiko irakaslegaiak. Kinku Zinkunegi bidelagun da bidaia horretan, HABEtik sostengu material eta didaktikoa emanez munduko ahalegin euskaltzale honi.

Xifrak esanguratsuak dirudite: 2.100 ikasle heldu euskara ikasten munduan zehar barreiatutako 80 euskal etxetan, 15 herrialdetan Europatik Ameriketara, Australiatik pasatuz.

-Pixkanaka marrazten joan den errealitatea da. Euskal etxeetan ere badakite, askotan aski dela klaseak eskaintzea ikasleak izateko, eta eskaintzen ez badira badirudiela ez dagoela interesik. Garrantsitzua zela uste genuen, eta urte hauetan ahalik eta hobekien eta egokien saiatu gara euskal etxeetatik jasotako eskaerei erantzuten. Badago oraindik euskara eskolarik nahi bai, baina oraindik ez duen euskal etxerik, gehienetan irakasle faltagatik, baina zalantzarik ez da bide luzea egin dugula duela 25 urte Macachinen lehenengo talde hura hasi zenetik. Urte hauetan makina bat jende pasatu da klaseetatik eta hurbildu zaio euskarari Diasporan, Euskal Herritik milaka kilometrotara.

"Ikasketa prozesuan momentu jakin batean mirari txiki bat gertatzen da ikaslearen barruan , klik bat-edo, konturatzen denean euskaraz komunikatzeko gauza dela; euskara jakitearekin aldatu eta aberastu egiten da euskalduntasunarekiko duen harremana"

Garai batean euskara irakasleak Euskal Herriko jendea izan ohi zen beti. Gaur apustua, bertako jendea trebatu eta irakasle bihurtzea da.

-Euskal etxeak ahalik eta autonomoenak izan daitezen saiatzen gara eta horrek, besteak beste, bertako irakasleak izatea nahi du esan, bertako irakasle horiek kanpoko inork baino hobeto moldatuko baitzaizkio bertako arazo eta ikasleei, hobeto ulertuko dituzte beren ikasleen ikaste-egoerak eta planak egiteko errazago bermatuko dute jarraikortasuna, ez eta kanpotik irakasleak ekartzeak. Guk trebakuntza eta sostengu material eta didaktikoa eskaintzen diegu eta euskal etxeek, pertsonak --ikasleak eta irakaslegaiak-- jartzen dituzte, ahalegina, dedikazioa eta ilusioa tartean. Irakasleek euren euskal etxearekin sinatzen dute konpromisoa eta guk, euskal etxe horietako irakaslegaiei lau urteko formakuntza ematen diegu, doanik, baina hitza harturik klaseak online segitzeko, etxekolanak egiteko eta barnetegia dagokienean --Argentinan bi antolatzen ditugu urtean, bat urtarrilean eta uztailean bestea-- parte hartzeko. Diru publikoa da gurea eta egoki baliatzen dela ziurtatu behar dugu, eta emaitzak eskatu. Gehienetan, ikasten hasi eta hiru urtera hasten dira jadanik oinarrizko mailako klaseak eskaintzen euren euskal etxean.

Baja asko izaten al da?

-Ikasketa prozesu honetan normalean zerotik hasten dira eta lehenengo urtea taldea finkatzeko eta doitzekoa izaten da. Lehenengo urtea pasata, aurrera egiten dutenek normalean bukatu egiten dute. Prozesu horretan une batean, mirari txiki hori gertatu ohi da: bigarren urtetik aurrera ikusten dute komunikatzeko gai direla eta klik moduko bat gertatzen zaie buruan, bapatean barnetegi batean konturatzen baitira hitz egin dezaketela, eta esaten dizute aurreko barnetegian nigarrez edo ezinean ibili zirela, baina orain mundua ireki zaiela. Denbora eta gero aitortzen dizute hasiera kostatu zitzaiela, eta ahalegindu behar izan dutela, baina euskara ikastea inportantea izan dutela, orain beste modu batez ikusten dutela euskal kultura eta hizkuntza jakiteak lagundu egin diela bizitzan eta euren euskaltasunean. Urte hauetan hamaika adibide esanguratsu eta hunkigarriak sortu izan dira.

"Euskara prestigiatu beharra dago euskal etxeetan, bere erabilerak transbersala behar du izan, dagokion lekua emanez euskal etxearen ekintza eta plangintza guztietan, oinarrizkoa da hori"

Zeren falta aipatuko zenuke euskal etxeetan euskarari dagokionez?

-Egiari zor, gero eta gehiago dira euskararen ahalegin honetara biltzen diren euskal etxeak, baina zure galderari erantzunez, nire ustez, bide bat egin beharra dago oraindik euskara nabarmentzen eta dagokion lekuan ipintzen, esaterako euskal etxeen paperetan, karteletan, seinaleetan edota webguneetan. Ez du ahalegin handia eskatzen, euskara askorik ez dakiten euskal etxeetan ere, office edo oficina dioten ateetan 'bulegoa' jartzeak edota dantza taldearen entsaioetan 'bat, bi, hiru' esateak, uno, dos, tres edo one, two, three-ren ordez. Sentsibilitate hori bultzatu beharra dugu. Izan ere, hori gabe, euskal etxeen euskararekiko egiazko inplikazio eta konpromiso hori gabe jai daukagu. Euskara eta euskararen erabilera prestigiatu beharra dago eta jarrera hori orokortu. Euskarak ezin du izan euskal etxearen nukleoaren urruneko satelite, oinarrizko parte eta berez dagokion zerbait baizik, transbersala, euskal etxearen ekintza eta plangintza guztietan lekua duen osagaia.

Kuriosidadez, zein izan zen zure hastapena euskal etxeen mundu honetan?

-HABEn 1983an sartu nintzen, plaza atera nuenean Urretxuko Udal Euskaltegian. Han jardun ondoren, Hondarribiko barnetegian aritu nintzen, zuzendari bilakatu arte, eta hortik HABEren bulego nagusira pasatu ninduten, Donostian. 1996ko urtarrilean, orduan HABEko zuzendari nagusi zenak, Josune Ariztondok, bere bulegora deitu eta galdetu zidan ze disponibilitatea neukan hainbat aste Argentinan pasatzeko; eta berehala, urtarrilaren 19an, San Sebastian egunaren bezperan, neure burua hegazkinean ikusi nuen Argentinarako bidean, irakasle gisa barnetegi bat emateko Tandilen. Gaur egun, esan beharra dago, barnetegiak ere normalean bertako irakasleekin egiten direla. Gogoratzen naiz, oraingo egoerarekin alderatuta, liburu eta paper kilo askorekin joan nintzela, garai hartan ez baitzegoen disko gogor edo pendriverik.

Hemengo euskaltegiak hangiengatik aldatu zenituen...

-Oso mundu interesgarri eta aldi berean gurean sartu nintzen, Diasporako Euskal Herrian. Bere 2.100 ikasleekin, Diasporakoa, Euskal Herriko euskaltegirik handiena da.