Karoly Morvay Budapesteko filologo eta euskara irakasleak euskal gramatika argitaratuko du hungarieraz

Károly Morvay doktorea Budapesteko ELTE (Eötvös Loránd Tudományegyetem) Unibertsitateko irakaslea da eta 1982az geroztik euskara klaseak eman ditu bertan. Datorren abenduan euskal gramatika bat argitaratuko hungarieraz, DUK. Euskal gramatika llaburra Rövid baszk nyelvtan izenburuarekin. Argitaldaria Budapesteko LHarmattan etxea izango da. Lanak Fagor-en babesa ere badu, euskal enpresak ordezkaritza baitu Hungarian. 'Gramatikaren aurkezpen ofiziala 2008 hasieran izango da Budapesteko Cervantes Institutuaren egoitzan', azaldu dio Morvay-k EuskalKultura.com-i.

Datorren abenduan argitaratuko da Hungarian DUK. Euskal gramatika llaburra - Rövid baszk nyelvtan, Károly Morvay doktoreak prestatu duen euskal gramatika. Euskararen arloan lan asko argitaratu ditu Morvay-k bere ibilbide profesional luzean. Izan ere, orain dela 25 urte hasi zen euskara ikastaroak ematen Budapesteko ELTE Unibertsitatean.

'1982an hasi nintzen euskal gramatika ikastaroak ematen', azaltzen du. 'Seihilabeteko honetan hiru maila ditugu (hasiberri, ertain eta aurreratua) eta bederatzi ikasle ditugu. Ni erdi jubilatuta nago eta azken bi urteotan Begoña Bosque Artazak lagundu dit klaseak prestatzen. Berak matematika klaseak ematen ditu inguruko institutu elebidun (hungarier-espainiera) batean. Baina medio falta dela-eta klaseen etorkizunak kezkatzen nau'. Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntz Politikarako ordezkariekin harremanetan jarri dela aipatzen du Morvayk, arazoa konpontzeko itxaropenarekin.

[Goiko irudian ikastaroetako ikasle batzuk klaseen 25.urteurrena ospatu zutenean (argazkia K.Morvay)

ATXAG(r)A-matikak

Liburua, izenburuak dioen bezala, euskal gramatika laburtu bat da, 'aditz eta izen jokoan zentratua'. Bernardo Atxagaren ipuin baten azterketa linguistikoa ere badakar, Atxagaren baimenarekin, gaineratzen du Morvayk. 'Nire ikastaroetan nagusiki Atxagaren testuak eta bere lanen adibideak erabiltzen ditut. ATXAGrA-matikak irakasten ditudala esan genezake'.

Horretaz gain, gramatikak hungariera-euskara hiztegi txiki bat ere badu, 5.000 hitz inguru biltzen dituena. 'Liburuaren bertsio elektronikoa Unibertsitateko webgunean kontsulta daiteke eta bertan ere agertzen dira hiztegiko euskal hitzen hungarierazko sinonimoak', azaltzen du.

Barnetegia Lazkaon

Morvayren euskararekiko zaletasuna Unibertsitatean euskara klaseak emateko ideia bururatu zitzaienetik sortu zen. 'Iberiar penintsulako hizkuntzak irakatsi nahi genituen, baina euskara falta zitzaigun. Ni gazteena nintzenez, bada sakrifikatu eta ikasten hastea tokatu zitzaidan... Ez, egiaz, hizkuntzalari europarrek gutxienez hizkuntza eranskari bat, edo euren hizkuntzarekiko desberdina den bat jakin beharko luketela uste dut', azaltzen du.

Euskarazko lehen pausoak Budapesten eman zituen 1977an, 1918ko euskara eskuliburu batekin. Beranduago Henrike Knörr euskaltzainarekin harremana egin zuen eta baita Jaurlaritzako Hizkuntza Politika sailburuordetzako arduradunekin. Haiek bidali zizkioten 'batuan idatzitako lehen materialak', gogoratzen du. Beste euskaltzale askok bezala, Lazkaoko Maizpide euskaltegian egin zuen egonaldiarekin hobetu zuen bere euskara.

[Goiko irudian Karoly Morvay (ezkerrean) eta Imre Kertesz idazle hungariarra, 2002ko Literaturako Nobel sariduna. Morvayk esku artean du Kerteszen Sorstalanság liburuaren euskarazko itzulpena, (Zoririk ez, Urtzi Urrutikoetxea poetak egina, Elkarlanean, 2003)]

Euskaltzaindiarekin harremana eta proiektu berriak

Morvayk harreman oparoa du Euskaltzaindiarekin eta hainbat lan egin dituzte elkarrekin. Argitaratzeko zain dago, adibidez, 1866an Ferenc Ribáry irakasle hungariarrak egin zuen gramatika, Morvayk bildutako material berriekin aberastua. Beste lan bat euskal aditzen hiztegi alfabetiko bat da. Lan honen hungarierazko bertsioa Unibertsitateko webgunean kontsultatu daiteke [aurkitzeko klikatu Oktatásm gero Baszk nyelvórák (euskera klaseak) eta zerrendaren bukaera aldera Baszk igealakszotar (hiztegia)].

Lotura interesgarriak

Unibertsitatearen webgunean euskarazko lanak
http://spanyolszak.elte.hu

Christiane Bendel, alemanierazko euskal gramatika baten egilea
EuskalKultura.com-en argitaratua 2006ko maiatzaren 8an

euskalkultura.eus

Albisteak

Karoly Morvay Budapesteko filologo eta euskara irakasleak euskal gramatika argitaratuko du hungarieraz

Irakurrienak

Azken komentarioak