euskalkultura.eus

Buffalo, EEUU. Askok uste dute Oestean indio eta cowboy-ak baino ez daudela. Baina ideia hori hankaz gora jartzen ari da Craig Johnson idazlea Walt Longmire sheriff-aren nobela beltzekin. Longmire ardatz duten eleberriek AEBetan eta munduan ezagutzera eman dute Wyoming estatuaren errealitatea. Han, Far West delakoaren beste hainbat lekuetan bezala, gizatalde desberdin asko kokatu dira azken hamarkadetan --euskaldunetik hasi eta perutarreraino-- eta bertako kulturaren parte bihurtu dira dagoeneko.

Johnsonek idatzi duen saileko bigarren alean, "A death without company" eleberrian, Longmirek Mari Baroja amona euskal amerikarraren heriotza ikertuko du. Mari aurreko sheriff-aren maitalea zen eta, duela 50 urte, era misteriotsuan galdu zuen senarra. Ikerketa egiteko Longmire-ek laguntzaile berri bat izango du, Santiago Saizarbitoria izenekoa, eta Wyomingo euskaldunen munduan murgilduko da. Liburua gaztelaniaz plazaratu berri du Siruela argitaletxeak, "Una muerte solitaria" izenburuarekin. Euskaratzeko planik ez dago momentuz, baina egileak gustura hartuko luke proposamena.

"Kriminala litzateke euskaldunak kanpo uztea"

Longmire sheriff-aren eleberriak arrakasta handia izan dute AEBetan: New York Times egunkariaren salduenen zerrendan ageri dira eta telesail bat egin da ere liburuetako pertsonaiekin. "Longmire" izena du saioak eta aurten bigarren sasoia hasi du. A&E kateko sailik ikusienen artean dago.

"Longmire" sailaren trailerra: 

"Sailean oraindik ez da Saizarbitoria agertu, baina liburuetako irakurleen arreta piztu du jada. Biraren bat egiten dudanean, euskaldunak dauden lekuetan ere, galdera ohikoena hauxe da: '¿Ba al dago euskaldunik Wyoming-en?' Ba bai, badira. Eta Idahon, Montanan, Utah-n, Nevadan...", azaldu dio Johnson-ek EuskalKultura.com-i. "Nire lagunak eta nire auzokoak dira, eta kriminala litzateke euskaldunak kanpoan uztea: Oesteko parte bat dira".

Euskal komunitatea inspirazio iturri

Eleberriko pertsonaien izenak euskal idazleen abizenak dira: Baroja, Saizarbitoria... Johnson-ek zenbait euskaldunen lanak irakurri omen ditu, "euskaldunen pentsakera" ezagutzeko. "Beti izan dut euskal kulturarekiko jakinmina. Estatubatuarrentzako euskal historia exotikoa eta zoragarria da, eta erraza da gure interesa piztea", agertu du. Johnsonek Buffaloko lagun eta auzokoengandik ere bildu du informazioa. "Eta Oestean bira egiten ari banaiz Euskal Museotara joatea atsegin dut, eta --hauxe da nire makaltasunik handiena-- baita ere euskal jatetxeetara", onartzen du.

Baina pertsonaien izenak hartzeko ez ezik, pertsonaiak sortzeko erer baliatu ditu inguruko euskaldunak. Inspirazio iturri, alegia. "Tira, ezta ohikoa eleberri batean bere horretan sar daitekeen norbait topatzea, horregatik azkenean bateko eta besteko ezaugarriak eta xehetasunak hartzen eta nahasten ditut pertsonaia berriak sortzeko, Frankenstein doktoreak bezala. Esanak esan, onartu behar dut liburuak idazteko orduan euskal komunitateko zenbait kide izan ditudala buruan", gehitu du. 

Western-a eguneratzen

Longmire-en sailak bi alor oso desberdin uztartzen ditu: polizia-eleberrietako intriga eta western-aren paisaiak eta pertsonaiak. Indiar komunitateak tarte zabala du liburuotan; eta ez da harritzekoa, izan ere, Johnson-en arrantxua Crow eta Cheyenne lurren ondoan dago. "Indiarrak", zehazten du Johnson-ek. "Ezagutzen ditudan indiar guztiak barrez hasten dira American Native edo jatorrizko amerikarrak esaten dietenean".