euskalkultura.eus

Isla Mala, Uruguai. Aleja Biurrun 1910eko otsailaren 17an jaio zen Nafarroako Biurrunen. Nork esan behar zuen orduan neskatxa tipi harek 100 urte bete behar zituela eta non eta Uruguai barnealdeko herriska batean, lagunez eta gehienbat bere burua euskal-uruguaitar definitzen duen familia eta segidaz inguratuta! Ehungarren urteurrena, 25 de Mayo izena duen baina jendeak Isla Mala bezala hobeto ezagutzen duen herriskan ospatu zen, Florida departamentuan, Montevideotik ehun bat kilometrotara.

[Aleja, erdian eserita, aldamenean bi alaba dauzkala eta inguruan Montevideoko Eusko Indarra dantza taldeko dantzariak]

Bere lau seme-alabak izan zituen alboan, hamaika bilobetako gehienak, hamahiru berbilobak, eta bi arraberbiloba. Hauekin batera, makina bat lagun, auzokide, Uruguaira elkarrekin etorritako jendea edo haien ondorengoak... Eta ohore bereziak egiten, Montevideotik propio etorritako dantzariak, Haize Hegoako Eusko Indarrakoak, tokiko eta janariko apaingarri eta edergarri hamaika laburu handi eta txiki, eta gauza bera ikurrin handi eta txikiekin, guztia bandera uruguaitar handi bat ere buru zuen agertokian.

[Egunaren hasieran, meza eta kantari, Alejaren ohoretan, herriko abesbatza]

Bertaratutakoek joandakoak ere oroitu zituzten, tartean Alejaren senar zen Ignacio Arguiñarena, baita ere tarte geografikoaren karietara bertan fisikoki egon ezin ez, baina izpirituz bertan zeudenak, Nafarroan ere bertako ahaideek emozioz bizi baitzuten Amatxi Alejaren urtebetetzearena.

Biurrunen jaiotako Aleja eta Ignacio Arguiñarena errazkindarra Altsatsun bizi ziren, 1949an Uruguaitik iritsitako eskaintza bat onartzea deliberatu eta senar-emazteak eta bost seme-alabak --Fermin, Pedro, Ramona, Lourdes eta Jesus-- Uruguaira abiatu zirenean. Gogor lan egin zuten eta sei urteren buruan euren kasa jartzeko moduan zeuden. Ez zuten harremanik galdu Nafarroan gelditu zen familiarekin eta, izan ere, 100. urtebetetzea distantzian baina bertan egonik ospatu zutenen artean bere ahizpa bat ere egon zen. Baita biloba bat ere, Ricardo Arguiñenarena, duela bost bat urte bere aiton-amon edo aitatxi-amatxik egindakoaren kontrakoa egin eta egun Nafarroan bizi dena.

[Montevideoko Eusko Indarrako dantzariak kolore biziz bete zituzten urtebetetzeko ekitaldiak]

Arguiñarena-Biurrun senar-emazteen istorioak badu, gainera, ezaugarri berezi bat, jasoa eta bildua izan baita, eta argitaratua, eleberri gisa, aitatxi-amatxi euskaldunak zeuzkan beste uruguaitar baten eskutik, Alberto Irigoyen Artecheren eskutik hain zuzen. Honek, senar-emazteekin, baina bereziki Ignaciorekin elkarrizketa ordu asko pasatu ostean, 'El requeté que gritó Gora Euskadi' plazaratu zuen Euskal Herrian, Tartalo argitaletxearekin.

Eleberriak Ignacioren ibilbidea kontatzen du, nola 36ko gerla parte irabazlearekin egion ondoren, prozesu bat biziko duen bere baitan, ikusiz erregimenak egiten zituen gauzak, tartean baita ere nola tratatzen zituen euskaldunak eta euskara --euskaldun petoa zen Ignacio--, ia nazionalista bihurtu arte, esango du Alberto Irigoyenek.

Senar-emazteekin izan zituen hitzaspertuetan, Irigoyenek jakin zuen Ignaciok egunari bat idazten zuela gertatu zitzaizkien gauzekin eta, gainera, bertsolaria zela, bertso paperak idazten baitzituen, inori esan gabe. Material hori eskuratu eta eleberrian eta beste lan batzuetan ere eman da argitara. Irigoyen bera, urtebetetze ekitaldietan partaide izan zen lagunen artean egon zen. Lerro hauetatik, EuskalKultura.com-ek ere bar egin nahi du Alajarekin eta bere familia eta lagun koadrila zabalarekin, eta ozenki esan Zorionak, Amatxi Aleja.

-El requeté que gritó Gora Euskadi liburua
-Las cien vidas de Aleja, Miguel Cifuentes, Noticias Gipuzkoan