euskalkultura.eus

Sabrina Otegi/Jose C. Paz, Argentina. “Ellos lo hicieron", Manos de Basauri levantan la Primer Industria Metalúrgica en José C. Paz - Buenos Aires Argentina da liburuaren izen osoa, kalean da dagoeneko, Toki Eder Euskal Etxearen ardurapean argitara emana. Liburuaren aurkezpena ere Toki Eder-en ere egin zen, oso esperientzia hunkigarria, gainera, liburuaren egilearentzat: 'Ezin zirraragarriagoa izan zen momentua. Fabrikan lan egin zuen jendea eta langileen ondorengoak etorri ziren eta liburuko argazkietan beraien burua edo gurasoen irudi bat aurkitzen zituztenean ikusgarria zen euren aurpegia", azaltzen du Maria del Pilar Uribeondok. Aurkezpena bukatuan, idazleak liburuak sintatu zituen eta geuk galdera batzuk luzatu baliatu genuen aukera.

[Maria del Pilar Uribeondo eta Maria Angeles Oñederra Toki Eder-eko lehendakaria liburuaren aurkezpenean]

-Zer lotura duzu Euskal Herriarekin?

Ni bizkaitarra naiz, Bilbon jaioa 1941. urtean. Hamar urte nituenean, eta ordurako aita hemen zegoenez, amak hona ekarri gintuen lau ahizpok. Aita ere, Pablo F. Uribeondo Maturana, Bilbokoa zen. Uribeondo abizena XVII. mendean existitzen zen jadanik. Garai hartakoa omen da Iurretan dagoen Uribeondo Baserria. Amak, María Ascensión Ruiz Muguruzak, joan den maiatzean 100 urte bete zituen; bera ere bilbotarra da. Euskal Herriarekin daukadan harremana ez da inoiz moztu; Izan ere, eta familia euskal-argentinar askotan gertatzen den legez, nire seme bat, Ignacio, Euskal Herrian bizi da bere emazte eta Aritz semearekin. Gainerako seme-alabak, Pablo eta Mariana, hemen bizi dira. 1966. urtean ezkondu nintzen ni. Senarraren arbasoak Italiakoak ziren, Demicheli abizenekoak.

-Zer dela eta etorri zen zure aita Argentinara?

Gure gurasoek gaztetatik lan egin zuten Urbi-Basauriko Alvarez Vazquez Lantegian. Lantegi horren jabea Amable Alvarez Vazquez izeneko galego bat zen. Erronkak gustuko zituen gizon honek Urbiko lantegia sortu ondoren, beste bi eraikitzeko helburuari ekion zion: bat Montevideon eta bestea Argentinan. Argentinakoa altxatzeko, berarekin aldez aurretik lan egiten zuten lau enplegatu aukeratu zituen, haien artean nire aita. Lau gizon horiek 1943. urtean heldu ziren Rio de la Platara lehenengo 'hotzeko ijezketa' industria metalurgikoa muntatzeko. Ama zazpi urte ondoren etorri zen, nire ahizpa Mariasten, Espe, Rosi eta nirekin. Bera Alvarez Vazquez-en idazkaria izan zen jubilatu arte.

-Beraz, zure familiaren historiak bultzatu zaitu liburu hau idaztera?

Alde batetik bai. Bestetik, Toki Eder Euskal Etxekook beti galdetzen diogu geure buruari zergatik dauden hainbeste euskaldun eskualde honetan. Behin Maria Esperanza gure ahizpak kontatu zuen berak oraindik gogoan zuela nola heltzen ziren Eskal Herriko gizonak Jose C Pazera lantegi honetan lanera. Eta gero haien familiak. Lantegiak 1970ean itxi zituen ateak, baina immigrazio prozesu horrek ez zeukan atzera bueltarik. Nik baneukan esperientzia historiaren arloan; hori dela eta ausartu nintzen Alvarez Vazquez Lantegiarena berreskuratzera.

Honetarako, Toki Eder Euskal Etxearen laguntza izan nuen eta oso baliagarria gainera. Euskal Etxearen helburua euskaldun horiena ez ezik, garai hartako etorkin guztien pentsaera, bizimodua eta kemena berreskuratzea zen. Datorren urteari begira historia hauek zabaltzeko oso aukera ona izango dugu, FEVAk eskatu baitigu Buenos Aires Nazioarteko Liburu Azokan aurkezteko eta hor izango gara.

-Eta zer utzi dizu liburu hau idazteak?

Hamaika oroitzapen gogora etorri dira liburua idazteko prozesuan. Lagun askoren laguntza ere izan dut bide honetan eta hori ere azpimarratzekoa da. Immigranteei merezitako omenaldia da hau, Argentinan geratzea erabaki zuten immigrante horiei. Liburuaren hasieran 'Izan zirelako gara, izan garelako izango dira' esaldia dago eta uste dut euskaldunon esaldi honek ondo laburtzen duela liburuaren funtsa.