euskalkultura.eus

Joseba Etxarri. Pare bat hilabete pasexe hasi genuen elkarrizketa hau Ann Artadi Errecarekin, bere jaioterri Los Banosen, izan ere bertako euskal etxeak bere mende erdia ospatzeko antolatu zituen ekitaldietan. Orduan bere bizitza profesionalari buruz galdetu genion, irakasle espezialdu gisa irakurketa arazoak dauzkaten haurrei eta euren irakasleei sostengua ematen. Geroztik, joan den igandean segitu dugu solasaldia, baina oraingoan Kaliforniatik urrun, Euskal Herrian izan ere, geure solaskidea, aspaldiko ametsa egia bilakatuz, lehenengoz etorria baita bere arbasoen jaioterrira.

-Kalifornian, irakurtzeko zailtasunak dauzkaten haurren arretaz arduratzen zara eskola batean.

-Ikasleen ehuneko bostak dauzka arazo horiek Kaliforniako eskoletan. Nire lana arazoak identifikatu, kasu bakoitza aztertu eta neurriekin aurrerabidean jartzean datza. Lehenengo batean ikasgelako irakaslea izan ohi da ikasleari zeozer ongi ez doakiola-eta, ohartu eta adierazten diguna. Klasean gauzak azaldu edo azterketa idatziren bat egin eta normalean berehala konturatzen dira arazoren bat badago. Estatu Batuetan, 'Student study teams' deitzen ditugunak daude, taldeak irakasleak arazoren bat detektatu ezkero mahaigaineratu eta tratatzeko, hortik aurrera, hala behar bada, gaia gurasoekin edota espezialistekin aurrerabidetzeko.

-Tratamenturen bat edo bateko edo besteko sostengua jasotzeko, pentsatzen dut.

-Kasu bakoitza diferentea da. Irakasleak gaia klasearen aurrean azaldu eta gero taldeka edo banaka azal dezake ondoren hala behar bada; edo klaseari azaldu aurretik, zenbait gako eman diezazkioke ikasleari, geroko informazioa hobeto ulertu edo koka dezan. Interbentzioak portaerarekin zerikusia izan dezakete, edo irakurketa, matematikak edo beste zernahirekin, eta bakoitzari modu desberdinean egiten zaio aurre. Nire espezialitatea irakurketa arazoak dira. Azpimarratzekoa, gelako irakaslearen garrantzia eta, jakina, gogoan eduki beharrekoa haur bakoitza diferentea dela eta hortik aurrera behar diferenteak dituela eta arretak horien araberakoa behar duela izan.

-Arazoak normalean konpondu egiten dira?

-Hainbat izen datozkit burura euren ikasketak burutu eta Unibertsitatera pasatu direnenak. Behar bereziak dauzkaten ikasleak amai ditzakete, bai, ikasketak. Gakoa, garaiz ohartzea da, garaiz detektatzea eta soluziobidean ipintzea. Bestalde, gurea bezalako inguru kaliforniarrean, baditugu, esaterako, eskola ingelesik jakin gabe hasten duten hainbat ikasle. Immigranteen seme-alabak dira eta kasu gehienetan espainola daukate ama-hizkuntza. Nire eskolan zortzi ama-hizkuntza diferentetako haurrak ditugu.

-Egoera hori eguneroko ogia duzue, beraz.

-Los Banosalde osoan, Kaliforniako eta Estatu Batuetako beste hainbat lekutan bezala, bai. Izan ere, ingelesa ama-hizkuntza daukaten ikasleak gutxiengoa dira gure sistemako eskola batzuetan. Gurea arrantxu eta nekazaritza eremu trinkoa da eta langile asko etortzen dira kanpotik lan egitera, Mexikotik gehienbat. Honela, 'English learners' (ingeles hizkuntza ikasten ari direnak) deitzen dugunen kopurua ehuneko berrogeita hamarretik gorakoa izatera iristen da. Zenbait urte hartzen die ingelesa maila egokian ikasteak. Kaliforniak, gure eskolek, ingeles mailari dagokionez, bost maila izaten zituen, eta gaur egun hirutara jaitsi da.

-Egunotan Euskal Herrian zaude, arbasoen lurrera egin duzun lehenengo bidaian.

-Hirugarren belaunaldiko euskal-amerikarra naiz. Nire familia Bizkaiko zenbait lekutatik dator gehienbat. Los Banosen, bertako beste euskaldun batekin ezkondu nintzen, bere familia Aldudetik etorria, Iparraldetik. Euskal kultura beti izan dut nire bizitzako parte. Nire 'amatxi' (amuma), Elena Talbott, beste batzuekin, aitzindari izan zen Los Banosen eta euskal dantzen eskola-emaile. Ama Euskal Herrian jaioa zuen, eta berari esker ikasi nuen nik dantzan. Guretzat, igandeak herriko euskal jatetxera bazkaltzera joatea ziren eta euskal dantza entsaio edo errepikak egitea. Duela berrogeita hamar urte euskal etxea sortu zuten eta ni giro horretan hazia naiz, hori da nik oroimena dudanetik ezagutu izan dudana.

-Donostian, Eusko Jaurlaritzaren Gaztemundu programan hartu duzu parte bi astez, Diasporako dantza irakasleei eskainia.

-Bai, zorte hori izan dut. Emozioz beterik etorri naiz, nire lehenengo aldia da Europan eta Euskal Herrian. Ikastaroa egundokoa izan da, bertako koordinatzailea eta irakasleak goi-goi mailakoak eta eurei eta Jaurlaritzari eskertu behar diet egin didaten harrera eta ikasteko eman didaten aukera. Zinez baliatu dut eta baliatuko, jakina, gure dantza-taldearekin Estatu Batuetara itzultzen naizenean datorren igandean.

-Hogei urte daramatzazu zure euskal etxean dantza irakasle.

-Amatxiren urratsei segituz, baina bi lehengusina propio dauzkat ezinbesteko laguntzaile, Michelle DiGiovanni eta Andree Soares. 60 dantzari ditugu Los Banosalde osokoak, Firebaugh, Patterson, Dos Palos, Turlock eta baita Fresnoko bi familia ere, lau urtetatik 18 edo 19 urteak arte. Gero Unibertsitatea hasten dute, herritik kanpo, eta ez dira itzultzen. Nire ideia gazteei neronek sentitzen dudan dantzarekiko grina eta gure tradizioekiko amodio bera transmititzea da. Gustura ikusiko nuke nik utzitakoan gaur egun gaztetxo diren horietako batek segida emango balio, honek guztiak segitu behar baitu.

-Azkeneko igande honetan Kanalan izan zara, Bizkaiko Sukarrieta aldean, zure arbasoen sortetxean. Hor bizi izan ziren Kaliforniara abiatu arte.

-Agurtu eta besarkada bero bat eman nion, eman genion elkarri, Maria Angeles (Artadi) Zuazori. Ezin dut sentitu nuena hitzez adierazi, zinez hunkitu nintzen eta baita bera ere. Esperientzia ahaztezina izan zen. Maria Angeles nire aitaren lehengusina da eta besoak zabalik hartu ninduen, baita bere bi alaba Gema eta Imeldak ere. Ikaragarria izan zen. Begiak bustita elkar besarkatu genuen eta guztia gertatu behar zuen moduan gertatu zen. Ez dut sekula ahaztuko, sekula ez.